Bu kitabın adını ilk defa Roza Hakmen'in çevirisini yaptığı Yapı Kredi Yayınları baskılı Don Quijote kitabında tesadüf eylemiştim. Jale Parla, yazdığı sunuş kısmında, üst kurmacalara örnek verirken Don Quijote'nin Müşahedat gibi yapıtlara nasıl ilham kaynağı olduğundan bahsediyordu. Bu mütalaa merakımı cezb ettikten sonra kitabın sadeleştirilmemiş halini almaya vakıf oldum. Sadeleştirilmemiş metin, benim için yeni bir tecrübe olduğundan dolayı biraz sancılı bir okuma süreci geçirdim. Ama yine de kitabı bitirerek merak ve tecrübe eksikliğimi giderebilmiş olduğum için mutmain olduğumu itiraf etmeliyim.
Jale Parla, bu kitabı üst kurmaca örneği olarak vermesinin sebebi: kitap da ki baş rolümüzün Ahmet Mithat'ın kendisi olması ve hikayedeki müşahedat ettiği olayları bir roman olarak ele almayı istemesiyle romanın içinde roman okumuş oluruz. Hikayedeki karakterlerin geçmişlerini öğrenip onu bir romana çevirmeye çalışan Ahmet Mithat, geçmişi bir anılar silsilesi olarak bize sunarken, şimdiki zamanda gelişen olayları da kendi gözlemleri neticesinde hikayeye derc eder.
Ahmet Mithat, hikayeyi karilerine sunarken, bir yandan da okurlarına ahlak dersi vermeyi ihmal etmez.
Her ne kadar romanın zayıflığını yazarın üslub olarak farklı bir şey denemesi yüzünden gerçekleştiğini düşünsem de: hem bu denemenin türünün ilk örneklerinden olduğu için, hem de bu üslubun samimi bir hava katmasından dolayı, sancılı bir okuma sürecinin keyifli bir hale geldiğini itiraf etmeliyim.
