Sizdən soruşmaq istəyirəm, həyatın xüsusiyyəti nədir? Ümumiyyətlə, həyat nə deməkdir? Quran cahiliyyət dövrünün insanları barəsində onların ölü olmalarını buyurur: "Sən ölülərə eşitdirə bilməzsən".¹ "Sən, əsla, qəbir əhlinə eşitdirə bilməzsən". Buyurur ki, sənin gördüyün bu insanlar hərəkət edən ölülərdir. Onlar torpaq altında olmaq əvəzinə, torpağın üstündə yol gedən, hərəkətdə olan ölüdürlər. Onlara diri demək olmaz. Lakin müsəlmanlara buyurur ki, gəlin, bu təlimləri qəbul edin. Bu təlimlərin xüsusiyyəti sizə can və güc verməsindədir, həyat bəxş etməsindədir. Həyatın xüsusiyyəti nədir? Siz həyatın tərifini deyən hər bir alim və filosofdan soruşun, görün nəyə həyat və yaşayış demək olar? Ümumiyyətlə, həyatın mənası nədir? Əlbəttə, heç kəs həyatın həqiqət və mahiyyətinin tərifini demək iddiasını etmir. Lakin həyatı nişanələri ilə tanımaq mümkündür. Sizin bu sualınıza belə cavab verilər ki: Həyat mahiyyəti məchul olan bir həqiqətdir ki, onun iki xüsusiyyəti var: biri agahlıq (xəbərdar olmaq), digəri isə hərəkətdir.
İnsanın agahlığı nə qədər çoxdursa, daha çox həyata malikdir. Həmçinin nə qədər çox hərəkət edirsə, daha çox həyatı var. Eləcə də onun agahlığı nə qədər azdırsa və o, nə qədər xəbərsizdirsə, bir o qədər ölüdür. Habelə nə qədər hərəkətsizdirsə, bir o qədər ölüdür. O, xəbərsizliyi nə qədər sevirsə, ölülük üstündə daha bir ölülüyə malikdir. Həmçinin hər nə qədər hərəkətsizliyi sevirsə, ölülük üstündə daha bir ölülüyə malikdir. İndi siz baxın, görün bizlər ölüyük, yoxsa yox?