l Şair ve öykü yazarı olan Sabahattin Ali'nin 1937 yılında kaleme aldığı ve yayımladığı ilk romanıdır. Aynı zamanda eserdeki Yusuf edebiyatımızın ilk romantik kahramanı olarak görülür. Yazar, eserini 1931'de, Aydın Cezaevi'nde yatarken tanıştığı Yusuf'un yaşadığı olaylardan yola çıkarak kaleme almıştır. En başta üç cilt olarak yazılması planlanan eserin, sadece ilk cildi yazılmıştır.
l Bu romanda Sabahattin Ali daha önce değinilmeyen bir konuya değinmiş halkın ve köylü kesimin yaşantısını toplumsal düzenin eksikliklerini ele almıştır. Bundan önceki romanlarda batılılaşma konusu ön plandadır. Bu döneme değin Anadolu'nun büyük bir sorunu olan batılılaşma konusu dışına çıkılmış 1950'lerde kırsal yaşam/ taşra hayatı konuları yaygınlaşmaya başlamıştır. Bir de şunu göz önünde bulundurmalıyız ki; Bu döneme kadar yazılan tüm romanlar genel olarak İstanbul ve çevresinde geçmiştir. Kuyucaklı Yusuf eserinde İstanbul dışına çıkılmıştır.
l Kuyucaklı Yusuf, 9 yaşında anne ve babasının eşkıyalar tarafından öldürülen Yusuf'un hayatını konu alıyor. Nazilli Kaymakamı olan Salahattin Bey, Yusuf'u evlatlık almasıyla karısıyla olan anlaşmazlık boyutu had safhaya ulaşır. Yusuf, evin küçük kızı Muazzez ile birlikte babalarının tayin olduğu Edremit'te güzel bir çocukluk geçirir. Genç bir delikanlı olan Yusuf, bir gün kasaba eşrafından Hilmi Bey'in oğlu Şakir'in Muazzez'e sataşması sonucu onunla kavga eder. Yusuf, kasabanın en zenginlerinden olan Hilmi Bey'in gücü ile karşı karşıya gelir ve Şakir'in Muazzez ile evlenmek istemesiyle işler iyiden iyiye karışır. Yusuf'un da gönlünün Muazzez'den yana olması ise bizi kaçınılmaz sona götürür.
l Bir Sabahattin Ali hayranı olarak betimlemelere bir kez daha hayran kaldım. Olaylar hızlı ilerliyor. Bütün duygular tüm yoğunluğu ile aktarılmış. Romanın dili sade ve akıcı. Bazı yerlerde ege ağzıyla karşılaşıyoruz. Dönemin taşra portesi çok iyi anlatılmış. Kendini hiç bir yere ait hissetmeyen Yusuf'u siz de çok seveceksiniz bazen de kızacaksınız. Sabahattin Ali, zengin ve fakir, zalim ve mazlum, köy ve kent gibi toplumsal karşıtlıkları kullanırken çok iyi bir başkaldırı romanı çıkarmayı başarıyor. Herkese bol kitaplı günler ve iyi okumalar.
Alıntılar:
- Niçin durup dururken yalan söyleme ihtiyacı duyuyorlardı? (S.27)
- O gelmez artık.
Nereden biliyorsun?
Gidişinden belliydi. (S.41)
- Hiç geçmeyen, hiç unutulmayan şeyler de var. Ölünceye kadar insanın sırtından atamayacağı şeyler de var. (S.61)
- Parası olanın ırzı da tamam, namusu da! (S.118)
- Bir şeyler düşünmek istiyor, fakat etrafında dolaşan fikirleri bir türlü yakalayamıyordu. (S.141)
- Aynı evde, yan yana ve birbirine tamamen yabancı olarak yaşamak, feci bir şeydi. (S.183)
- İnsan derdinin üstüne kapanıp oturursa deli olur. (S.184)
- Yaramın nerede olduğunu bilmiyorum. Yalnız bir yerlerim acıyor. Çok acıyor. (S.211)
