En Büyük mü Bilmem ama Çok ama Çok Büyük
Martin Eden... Bu Martin Eden'i 3. okuyuşum. Hayatımda zaman zaman ihtiyaç duyuyorum bu serüvene tekrar tanık olmaya. Yine ilk seferindeki gibi çok etkiledi beni. Basit bir aşk macerası gibi başlayıp git gide sosyolojik ve psikolojik derinliği artan çok katmanlı bir kitap. Herkes gibi kendimden parçalar bulduğum, ilk kez kafamdaki karakteri bozmamak için filmini bile izleyemediğim bir eser...
Martin'in yüce varlık atfettiği Ruth'un seviyesine çıkabilmek için kendini okumaya adadığı kısım hep çok etkilemiştir beni. Bir insanın sadece kitaplarla kendini ciddi ölçüde geliştirdiği bu sürece tanık olmak çok keyifli. Motivasyon bile oluyor. Kitabın otobiyografik özellikler taşıdığını ve Jack London'ın da aynı meşakkatli yollardan geçtiğini düşünürsek hiç de ihtimal dışı olaylar değil.
"İnsanın bilgi birikiminin bu kadar büyük bir hacme ulaşabileceği hiç aklına gelmemişti. Korktu. Beyni bu kadar bilgi alabilir miydi? Ama sonra bunu becermiş olan bir sürü insan olduğu aklına gelince tutkulu, büyük bir yemin etti fısıltıyla, onların yaptığını kendisinin de yapacağına ant içti."
Martin'in yazarlık sürecinde sektöre sert eleştiri dikkatimden kaçmadı. Yayın evlerinin editörlerin en karanlık yönlerine şahit oluyoruz. Estetik ve edebi değerden yoksun, sonradan kapısında yalvaracakları aynı eserleri öncesinde reddeden editörler... Özellikle bu yolda bulunan ve bir şeyler üretmeye çalışan birileri için çok yardımcı olabileceğini düşündüğüm bir bölüm. İnsanın bir şeyler yazıp dergilere yollayası gelmiyor değil.
Dünyadan büyük aşkı olan Martin, maddiyatı aşamayan ruth. Kendine güvenmek, aşka güvenmek ve maddi koşulların buna etkisi... Toplum gözündeki yeri... Daha güzel nasıl işlenir bilmiyorum. Peki ya parayı bulduktan sonra yüz çeviren, onu sefil açlığa bırakan herkesin tabiri caizse köpek gibi geri gelmesi... İşin en ironik kısmı ise Martin'in satmaya başlayan tüm yazdıklarını "önceden" yazmış, hepsinin zamanında reddedilen yazıları olması. İşte kitap burada insanlara nasıl değer biçtiğimizi, toplumun insanları derecelendirme ve muamele anlayışını muazzam yüzümüze çarpıyor. Birilerini sahip olduğu değerler ve bilgi birikiminden çok parasına, mesleğine hatta kıyafetlerine bakarak nasıl da güzel yargıladığımızı... Olağanüstü, üstüne edecek tek kelime yok.
Peki tüm istediklerimize ulaşınca mutlu olacak mıyız. Mutluluk tam olarak ne? Ya da ne istiyoruz tam olarak? Şöhret, para, ruth... Tüm bunlar için en zor şartlarda mücadele eden fakat sonunda hepsine ulaşabilecek güçteyken tatmin olamayan bir Martin... Ya da olmak istediğimiz, bize çok güzel görünen o insanlar gerçekten öyleler mi? Çok güzel düşündürüyor kitap bize bunları. Sonrasında da Martin'in hayatında açılan o derin boşluk... Hatta bazen bizim de hayatımızda böyle boşluklar olur. Martin'inki gibi yeri dolmaz. Belki de bu yüzden çoğumuzun kendinden bu kadar parçalar bulması.
Sahip olmak istediği her şeye sahip olmasına rağmen toplumdaki bu zihniyeti, maddi gelirinden sonraki ona olan davranışlardaki değişimi asla anlamlandıramayan, artık hayatın da ona pek bir anlam ifade etmediği fark eden ve en son sonunda kendini denizin derinliklerine bırakan bir Martin...
Genel olarak baktığımızda işçi sınıfına yakından tanık olmamıza yardımcı olur London. Ayrıca sosyalist olan London'ın otobiyografik karakteri Martin, ironik bir şekilde bireyci olarak çıkar karşımıza. Aslıda kitabı bu şekilde bitirerek bireyciliğe bir eleştiri yapmıştır London fakat bunun okurları tarafından pek anlaşılmadığını da ifade eder.
Basit bir aşk öyküsü gibi başlayıp zamanla ideolojilerin kapıştığı, ağır diyaloglara tanık olduğumuz, Martin Eden'in inanılmaz karakter gelişimiyle beraber katman olarak da inanılmaz derinleşen bir kitap.
Sayın 
Levent Cinemre'nin çeviri kalitesi aşikar. Kitabın sonundaki açıklayıcı notlar da bize bir genel kültür penceresi açarken Martin ve London arasındaki bağı anlamamız için de güzel bir fırsat.
Her okuduğumda beni ilk seferki gibi etkileyen, kişisel gelişim, yazma, aşk, mutluluk, burjuvazi ve sosyalizm gibi kavramları derinden sorgulatan, en büyük mü bilmem ama çok ama çok büyük bir eser...
·
121 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.